Sprawy związane z dziedziczeniem bardzo często wzbudzają wiele emocji, które niestety nie zawsze zaliczają się do tych pozytywnych. Konfrontacje z rodziną w kwestiach spadkowych bywają naprawdę trudne i skomplikowane, ale są wręcz konieczne. Zwykle mamy do czynienia z dziedziczeniem ustawowym. Jeżeli zmarły za życia chciał przekazać spadek określonej osobie, często mamy do czynienia z testamentem. Zdarza się również, że jeszcze za życia zmarły przekazuje darowiznę, np. osobie nienależącej do jego najbliższej rodziny, której nie obejmowałoby prawo do dziedziczenia. W taki sposób darowizna znacząco pomniejsza majątek zmarłego lub wręcz sprawia, że spadek jest „pusty”. Czy o prawo do zachowku można ubiegać się od osoby, która taką darowiznę otrzymała?
Darowizna, czyli umowa między żyjącymi
Aby zrozumieć kwestie zależności między darowizną a zachowkiem, należy w pierwszej kolejności wyjaśnić, co oznaczają oba pojęcia. Darowizna jest umową zawieraną między osobami żyjącymi, polegającą na przeniesieniu dowolnej części majątku bezpłatnie na rzecz obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą być zarówno pieniądze, jak i ruchomości, nieruchomości, udziały, akcje czy inne składniki majątku. Warto wspomnieć, że majątek można przekazać nie tylko rodzinie, ale również osobom niespokrewnionym.
Zachowek
Zachowek stanowi zabezpieczenie najbliższej rodziny zmarłego na wypadek pominięcia ich w testamencie, które określa art. 991 i nast. Kodeksu Cywilnego. Prawo wystąpienia o zachowek przysługuje wyłącznie: zstępnym (dzieci – wnuki – prawnuki), małżonkowi i rodzicom. Zachowek wynosi połowę tego, co osoba odziedziczyłaby z ustawy, a dwie trzecie, jeżeli w chwili śmierci spadkodawcy osoba ta była małoletnia (zstępny) lub trwale niezdolna do pracy. O zachowek należy wystąpić do sądu cywilnego właściwego ze względu na ostatnie miejsce stałego pobytu spadkodawcy. Pozwanym jest spadkobierca, który nabył prawo do spadku z testamentu. Roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem 5 lat od otwarcia spadku, czyli od śmierci spadkodawcy.
Czy można się ubiegać o zachowek od darowizny?
W celu uniknięcia przekazania majątku po śmierci rodzinie spadkodawca niekiedy postanawia oddać go w formie darowizny osobom niespokrewnionym lub dalszym bliskim. Pamiętać jednak należy, że nie zawsze jest to skuteczne działanie, ponieważ zstępni mogą ubiegać się o zachowek od darowizny. Jeśli darowizna została przekazana w ciągu 10 lat przed śmiercią spadkodawcy, zostaje wliczona do substratu zachowku. Nie wlicza się do niego natomiast drobnych darowizn, np. prezentów czy mniejszych kwot pieniężnych. Należy pamiętać o tym, że darowiznę wycenia się zgodnie ze stanem w momencie jej dokonania, a według cen obowiązujących w chwili działu spadku.
Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości odnośnie ubiegania się o zachowek od darowizny, skontaktuj się ze mną. Jako wykwalifikowany i doświadczony prawnik specjalizujący się w prawie spadkowym prowadzę kancelarię we Wrocławiu, a także udzielam konsultacji online. Upewnij się, że Twoje roszczenie jest podstawne!
